De schijnbare rust van de Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving
Onze publieke denktanks CPB en PBL hebben begin december 2015 een nieuwe Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving gepubliceerd. Hierin hebben ze zich een voorstelling gemaakt van Nederland in zowel 2030 als 2050. Een zeer ambitieuze opgave: de meeste futurologen leggen hun horizon bij het jaar 2025.
Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst
De scenario's van CPB en PBL baseren zich op bestaand overheidsbeleid en op voorgenomen maatregelen waarvan de uitvoering vrijwel zeker is. Systeemveranderingen en doorbraakinnovaties zijn niet meegenomen.
Deze werkwijze doet sterk denken aan wat wel het Kodak-syndroom wordt genoemd. Ook de strategie van Kodak was gebaseerd op het beleid en de grote successen uit het verleden. De leidinggevenden hadden geen oog voor de komst van de digitale fotografie (nota bene door Kodak zelf uitgevonden). In 2012 ging Kodak failliet door de komst van die digitale fotografie. Het bedrijf bekeek de toekomst door de achteruitkijkspiegel.
De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel
Wij zien op dit moment verschillende technologische ontwikkelingen die onontkoombaar tot systeembreuken zullen leiden.
Neem energie. De prijs van duurzame energie is al zover gedaald dat duurzame energie fossiele brandstoffen zal vervangen. Consumenten kunnen dan zelf in hun energiebehoeften voorzien.
Of neem onze mobiliteit. Het Kennisinstituut Mobiliteitsbeleid van het ministerie van I&M voorspelt volledig geautomatiseerd autorijden op termijn. Gecombineerd met een opkomende deeleconomie levert dat een scenario op waarin mobiliteit en openbaar vervoer er totaal anders uitzien.
Neem robotisering. Hoeveel en welke banen blijven er nog over als beroepen worden weggeautomatiseerd? Dit alles in combinatie met de opkomende deeleconomie en circulaire economie maakt het voor de overheid steeds moeilijker nog belasting te heffen.
Dit alles blijft in de CPB-/PBL-scenario's onbesproken. Sterker nog: zij nemen aan dat de belastingdruk in de komende decennia niet verandert.
Disruptie
Wie deze aanpak van de beide planbureaus accepteert, accepteert ook hun aannames over die toekomst. Die aannames gaan uit van stabiliteit en geleidelijke verandering. Wie om zich heen kijkt, ziet echter disruptieve technologieën, bedrijven die exponentieel groeien op basis van doorbraaktechnologieën en traditionele organisaties die afbladderen en in crisis verkeren. Kortom: een wereld in verandering.
Toegegeven: het is uiterst moeilijk goede lange termijn voorspellingen te doen in een complex systeem. Van de voorspellingen voor 2050 van de Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving is echter nu al met grote zekerheid te zeggen dat ze nooit uitkomen.
Jan Nekkers – oprichter en directeur van Futureconsult
______________________________________________________________________________________________________________
Aan de slag met scenarioplanning voor uw organisatie
Op 16 en 17 maart dit jaar verzorgt Jan Nekkers samen met zijn collega Jeroen Plantinga de masterclass Scenarioplanning. Toekomstscenario's als tool voor strategische besluitvorming'
____________________________________________________________________________________________________________
