Onderwijsdeskundige: ‘Minder lessen, meer leren‘

Door Huub Nelis
Deze maand sprak ik met de Finse onderwijsdeskundige Pasi Sahlberg, auteur van het boek ‘Finse Lessen'. Hij heeft plaatsgenomen in de Board of Inspiration van In1xBij, het unieke onderwijsseminar dat YoungWorks samen met Focus Conferences organiseert op dinsdag 1 oktober 2013. Donderdag 16 mei leidde hij een bijzondere bijeenkomst met alle Europese onderwijsministers in Brussel.'Wat zijn de grootste uitdagingen voor het Nederlandse onderwijssysteem?' vroeg ik hem.

Pasi Sahlberg heeft een missie: de verworvenheden van het Finse onderwijssysteem uitdragen in de rest van de wereld. Daarbij wil hij niet eigenwijs zijn en zeggen hoe het moet, maar vooral laten zien hoe het we onderwijs anders kunnen organiseren door meer verantwoordelijkheid te leggen bij de scholen en gemeenten. 'Laat mensen bepalen wat nodig is op de plaats waar het gebeurt.' In Finland doen ze dat inmiddels al jaren en de resultaten zijn ongelooflijk. Door te focussen op de behoeften van leerlingen en docenten, is Finland omhoog geklommen in alle internationale onderwijsrankings. 'Dat was helemaal ons doel niet,' zegt Sahlberg. 'Het gaat er juist om dat we stoppen met het alsmaar meten en testen van leerlingen en onze energie steken in goed onderwijs."

Nederland hoogste aantal lesuren
Wat opvalt is dat jongeren in het Finse schoolsysteem de minste uren op school zitten van heel Europa (ongeveer 600 uur per jaar), terwijl de Nederlandse leerlingen bijna de meeste onderwijsuren maken in hun schoolcarrière (in het VO minstens 1000 uur per jaar).'Teach less, learn more', zegt Pasi, 'dat levert veel meer op.' Daarom duurt een Finse schooldag maar tot 1 uur 's middags. Daarna gaan jongeren de dingen doen die hun echt interesseren: sport, cultuur, clubjes, cursussen… Docenten hebben daardoor veel tijd om zichzelf te blijven ontwikkelen en te zorgen dat de lessen die ze geven heel goed zijn voorbereid. 'Waarom denken wij dat de optimale plek om te leren de school is?'

Ander soort lijstjes
Wie luistert naar deze visie uit Finland is afwisselend verbaasd, getriggerd en geïnspireerd. Kan het eigenlijk wel? Zoveel verantwoordelijkheid leggen bij scholen en docenten? Zo weinig contacturen? Door een gesprek met Sahlberg ga je jezelf een heleboel vragen stellen over ons eigen schoolsysteem. 'Al die lijstjes, de PISA-scores, het gaat altijd om rekenen en taal…' Sahlberg kijkt me ondeugend aan. 'Wat zou er gebeuren als we het niveau van creativiteit zouden gaan meten in de verschillende landen? Of de ontwikkeling op het gebied van tekenen, drama en muziek? Dan krijg je opeens een heel ander lijstje te zien…'

Loose up
'Wat zouden we in Nederland kunnen leren van het Finse systeem?' vraag ik hem. 'Daar ga ik niets over zeggen. Dat moeten mensen hier zelf bepalen,' zegt Sahlberg, om er vervolgens toch een opmerking over te maken: 'Het onderwijs is in Nederland wel erg gereguleerd. De regie van de overheid is best heel strak. Loose up… geef meer ruimte voor nieuwe initiatieven en ideeën. Geef scholen de ruimte.'

Een sessie met alle onderwijsministers
Op 16 mei was Pasi Sahlberg gevraagd om in Brussel een sessie te leiden over de toekomst van het onderwijs met alle Europese onderwijsministers. Een dag van tevoren zit hij hierover al te grijnzen. 'Ik ga ze niet zoveel vertellen. Ik ga ze allemaal één vraag stellen, die ze daar ter plekke moeten bentwoorden: wat zou je morgen in jouw land moeten veranderen om het onderwijs in één klap fundamenteel beter te maken? En dan hebben we het niet over een iPad voor alle leerlingen of meer geld of opleiding van docenten. Dat zijn randvoorwaarden. We gaan op zoek naar ingrijpende ideeën en het doorbreken van bestaande systemen!'

Het geheim van Jet Bussemaker
Wat de onderwijsministers hierop hebben geantwoord, heb ik nog nergens kunnen achterhalen. Ik denk dat het te schokkend is geweest om naar buiten te brengen. Maar vòòr het seminar van 1 oktober zullen we proberen om aan Jet Bussemaker te ontfutselen wat haar antwoord is geweest.

"In 1x bij' – Editie onderwijs 2013
Op dinsdag 1 oktober vindt in Maarssen een uniek ééndaags seminar plaats over alle relevante onderwijstrends en vraagstukken van 2013 voor leidinggevenden in het onderwijs . In een paar uur tijd komen alle onderwerpen voorbij die op dit moment spelen in het onderwijs: van regelgeving en didactische vragen tot actuele managementthema's. Wij doen de research voor wat iedere leidinggevende in het onderwijs zou moeten weten. Je krijgt een boekenlijst mee, een boekenpakket en een USB-stick vol inspiratie, artikelen en filmpjes. Na deze dag heb je weer scherp in beeld waar je je nog verder in moet of wilt verdiepen. Daarnaast ben je in grote lijnen bijgepraat over een scala van onderwerpen. De opzet is plenair, dus je hoeft niets te missen.