Uit chaos ontstaat orde
Focus Conferences organiseerde een collegereeks over de toekomst van organisaties: 'Organisatie 3.0'. Ben Kuiken doet verslag. Vandaag deel 3: de chaostheorie van Jaap Peters.
‘We leven in interessante tijden,' zegt Jaap Peters opgewekt terwijl hij zojuist over zijn reis naar IJsland heeft verteld. Het land zit na de kredietcrisis volledig aan de grond. Ambtenaren hebben de helft van hun salaris moeten inleveren, de IJslandse kroon is niets meer waard en het land kan daarom ook nauwelijks nog producten importeren. ‘En toch,' zegt Peters, ‘zie je in deze ellende allemaal kleine lichtpuntjes.' Zoals die school in het Noordoosten van IJsland: die doet in de zomer dienst als hotel voor de buitenlandse toeristen. Of de oude visverwerkingsfabriek, waar de beste rockconcerten van heel IJsland worden gegeven. En wat te denken van de kassen die overal in IJsland worden gebouwd zodat de IJslanders weer hun eigen tomaten kunnen verbouwen?
Het verhaaltje biedt hoop voor alle doemdenkers die vrezen dat de wereld aan zijn einde komt. De tekenen daarvoor zijn talrijk: de kredietcrisis, de vertrouwenscrisis in de politiek, de opstanden in de Arabische landen, de eurocrisis, affaires zoals Enron en Ahold, de doorgeschoten rationalisering in organisaties waardoor allerlei processen in de soep lopen... Wie niet beter zou weten, zou vrezen voor het einde der tijden, volgens sommigen door de Maya's al voorspeld voor 2012. Maar als er dan al een wereld aan zijn einde komt, dan is het de oude wereld van geld en hebzucht, van zichzelf verrijkende managers en hun spreadsheetterrorisme, van grote concerns die de consument hun wil opleggen. Maar, en dat is de hoop: er komt iets nieuws voor in de plaats. Een nieuwe orde, waarbij het waarschijnlijk niet meer alleen om bezit gaat, maar om kennis, verbinding en delen. Je ziet de eerste voorbeelden hiervan al opbloeien, van Buurtzorg en De Hagert tot Wikipedia en Spotify.
En in de Tussentijd is er chaos. Het oude bestaat nog naast het nieuwe, en houdt zich krampachtig vast aan verworvenheden zoals de positie in de pikorde en de bonus en de auto van de zaak. En dat zorgt voor een hoop onrust, en soms zelfs tot burgeroorlogen en andere ellende zoals nu in sommige Arabische landen. Dat is rampzalig, maar ook onvermijdelijk. Verzet is zinloos: de digitale revolutie heeft een radicale verschuiving van (machts)verhoudingen veroorzaakt die niet meer te stoppen is. Hoe meer mensen dit gaan inzien, hoe gemakkelijker de overgang naar de nieuwe orde zal verlopen.
Dat is dan ook onze wens voor 2012.
